De ZOO Science Jongste Wetenschapper vinden. Dat was het doel van de zoektocht die de onderzoekers van ZOO Science begin dit jaar startten. Scholen, jongerengroepen, familie van ZOO-bezoekers: op alle mogelijke plekken schreven we jongeren aan. Kennen zij of zijn zij misschien de wetenschappers van morgen? Na maar liefst 102 inzendingen tot in de puntjes te hebben bekeken, waren onze eigen wetenschappers helemaal onder de indruk: dit zijn de drie winnaars van 2023. Of ook wel: de onderzoekers van morgen.

OVER EEKHOORNS ÉN HEERLIJKE NOTEN

• Wie? Manu (9)
• Waar gaat hij naar school? Sint-Lievenscollege in Antwerpen
• Winnaar in de categorie: 8- tot 10-jarigen
• Het thema van zijn onderzoek: Eetvoorkeuren eekhoorn
• Zijn onderzoek:
  • Beleef: Cool, er zit een eekhoorn in onze tuin en we hebben een wildcamera! Word je ook al nieuwsgierig naar wat ze graag eten?
  • Beschrijf: Zijn onderzoeksvraag? – Welke noten eten de eekhoorns het liefst?
  • Bedenk: Zijn hypothese? – Eekhoorns hebben een favoriete notensoort!
  • Bewerk: Als proefopstelling heeft Manu een bakje met noten in de boom gezet en er een wildcamera bijgeplaatst. De eekhoorn kon kiezen uit noten die hier in België groeien of uit een ander land kwamen, gepelde en ongepelde noten, walnoten en eikels. Hij kan al niet wachten om nog onderzoek met meerdere eekhoorns te doen!
  • Besluit: Mmmm, walnoten met pel zijn de lekkerste voor deze eekhoorn!
• Hoe presenteerde hij zijn onderzoek: In twee enthousiaste vlogjes inclusief beeldmateriaal van een camera bij het eekhoornrestaurant!
• De feedback van onze wetenschappers:

Schitterend dat enthousiasme. Manu legt alles heel duidelijk uit! We waren stiekem al snel benieuwd naar wat het lievelingskostje van die eekhoorn was en of hij alles liever zelf pelde of eerder van het luie type was. Als wetenschappers waren we zeker ook verrast over de manier waarop Manu zijn proefje had opgezet: de leuke beelden die hij maakte, waren daarbij een leuke bonus en werkten aanstekelijk. Deze jonge wetenschapper bleef ook heel goed nadenken over zijn resultaten.

TIPS? - Hadden we dit anders aangepakt? Dat denken we niet. Meer eekhoorns volgen zou natuurlijk mooi zijn, daar had Manu ook al aan gedacht. Hé, Manu, weet je trouwens wat eekhoorns allemaal eten doorheen het jaar? Er staat meer op hun menu dan je zou denken. Misschien een idee voor een vervolgonderzoek?

• Zo verrasten we Manu met zijn winst:

• Manu genoot van een VIP-dag bij de wetenschappers in ZOO Planckendael:

OVER HET MYSTERIE VAN DE SLANGENHUID

• Wie? Michiel (12)
• Waar gaat hij naar school? Sint-Pietersinstituut in Gent
• Winnaar in de categorie: 10- tot 12-jarigen
• Het thema van zijn onderzoek: Determineren van een slangensoort
• Zijn onderzoek:
  • Beleef: Op vakantie in de Ardennen vindt Michiel een slangenhuid! Maar… van welke slang komt dat vervelde vel?
  • Beschrijf: Zijn onderzoeksvraag? – Welke slangensoort laat dit soort vel achter?
  • Bedenk: Zijn hypothese? – Eén van de drie slangensoorten die in België voorkomen (de adder, de gladde slang of de gevlekte ringslang), heeft deze huid achtergelaten!
  • Bewerk: De slangenhuid nam hij mee naar huis om er onderzoek op te doen. Michiel deed heel veel vooronderzoek en zocht talloze zaken op over de slangensoorten uit België. Door talloze onderzoekstechnieken te gebruiken en een eliminatiemethode toe te passen, ontrafelde hij stap voor stap het mysterie van de slangenhuid. Met metingen van de lengte en breedte kon hij bewijzen dat het niet de staart van een adder kon zijn (daarvoor is het dier te klein). Hij nam de microscoop erbij om de schubben te onderzoeken: hij vond drie verschillende schubsoorten en zag dat er een naad aanwezig was bij de schubben. Geen gladde slang dus! Eigenlijk wist hij het toen al: het gaat om de ringslang, maar hij trok met zijn volledige onderzoek naar expert en wetenschapper Tom Hellebuyck. Die gaf hem nog een schat aan informatie mee over de boeiende dieren én bevestigde zijn conclusie.
  • Besluit: Michiel heeft de huid van een ringslang gevonden dus!
• Zijn onderzoeksmethode: Een gigantisch onderzoeksdossier inclusief foto’s en video’s!
• Creatief met wetenschap: Naast het onderzoek maakte hij ook nog knappe knutselwerken over slangen. Hij tekende een ringslang en de voedselketen na, maakte een op afstand bestuurbare slang én programmeerde in programmeertaal Python een simulatie van een jacht van een slang op prooien. Wauw!
• De feedback van onze wetenschappers:

Michiel lijkt wel een geboren wetenschapper. Jaja, zo’n wetenschapper die zich kan vastbijten in iets tot hij heeft gevonden wat hij wilde weten. Hij overlegt met anderen en vindt de weg naar topwetenschappers. Uit de berg aan informatie die hij bij elkaar verzamelde, weet hij net dat te selecteren wat hij nodig had. En als er niets over te vinden is, dan maak je toch gewoon zelf toestelletjes om gegevens te verzamelen! Super goed bezig, wij zijn fan!

TIPS? - We hebben hier in ZOO Antwerpen trouwens een DNA-laboratorium. Mocht je nog een keer twijfelen over van welke soort (slang) je iets gevonden hebt, Michiel, dan spring je maar binnen. Dan kan je ons misschien ook wat bijleren: wij willen zeker meer te weten komen van je programmeerskills.

• Zo verrasten we Michiel met zijn winst:

• Elke winnaar mocht met zijn klas naar ZOO Antwerpen, zo zag die dag eruit voor Michiel:

• Michiel genoot van een VIP-dag bij de wetenschappers in ZOO Antwerpen:

OVER TIJGERWORMEN EN COMPOSTEREN

• Wie? Benjamin (bijna 13) uit het Heilig Hart Maria in Berlaar
• Winnaar in de categorie 12- tot 14-jarigen
• Het thema van zijn onderzoek: Composteren met tijgerwormen
• Zijn onderzoek:
  • Beleef: Benjamin heeft een zelfaangelegde compostbak in de tuin! Maar hoe kan je dat composteren optimaliseren?
  • Beschrijf: Zijn onderzoeksvraag - Van welk materiaal kunnen tijgerwormen het best compost maken? 
  • Bedenk: Zijn hypothese – Van het groente- en fruitafval maakt de tijgerworm het best compost.
  • Bewerk: Benjamin nam 7 plastic bakken en plaatste in elke bak 20 tijgerwormen met verschillende materialen. Eén bak vol groente- en fruitafval, één vol bladeren, één vol takjes, één vol zaagsel, één vol noten, één vol bladeren met papier/karton, één vol bladeren met plastic. Alles zette hij in de serre om twee keer per week nieuwsgierig te controleren en observeren hoe de inhoud eraan toe was. Dat niet alleen: hij nam ook metingen van temperatuur en vochtigheid met een weerstation en van de hoogte van het compostmateriaal in de bakken natuurlijk. Aan het eind van zijn onderzoek telde hij de dode en levende tijgerwormen en ving hij het compost op. Hij noteerde nauwgezet het resultaat per bak!
  • Besluit: De meeste tijgerwormen overleven in de bladeren én de tijgerwormen maken het best compost van bladeren met plastic.
• Hoe presenteerde hij zijn onderzoek: Met een creatieve poster en een duidelijke PowerPoint-presentatie
• De feedback van onze wetenschappers:

Benjamin kwam op de proppen met een heel goed uitgedachte set-up voor zijn experiment. Hieruit blijkt alvast dat hij verder keek dan de basisvragen: hij heeft heel goed nagedacht over alles wat zijn proef mogelijk zou kunnen beïnvloeden. Hij verzamelde dus veel nuttige gegevens. “Nuttig” is misschien ook het codewoord van zijn onderzoeksproject zelf. Ja, veel dieren zijn heel nuttig. In moeilijkere woorden zeggen we dat ze een “ecosystem service” hebben. Als ze kunnen helpen bij het composteren van materiaal wordt dat nut misschien nog duidelijker voor vele mensen! In elk geval: hoe beter we soorten en hun behoeften kennen, hoe beter we ze kunnen beschermen (of misschien zelfs inzetten). Daar zijn we het helemaal mee eens!

TIPS? - Composteren is een proces dat best wel wat tijd vraagt. Een alternatieve strategie voor je onderzoek had kunnen zijn om ‘goede’ en ‘slechte’ composthopen te vergelijken, Benjamin. En als je nog eens wat vrije tijd hebt, tussen het ontdekken door, dan zou het tof zijn mocht je ook nog een filmpje maken. Zo kan je andere jongeren aansporen om het juiste materiaal op de composthoop te gooien! Of je kan een keer langs de lokale compostmeesters gaan om te kijken wat zij van je onderzoek vinden. Ze zijn vast even enthousiast als wij!

• Zo verrasten we Benjamin met zijn winst:

• Benjamin genoot van een VIP-dag bij de wetenschappers van ons natuurreservaat De Zegge: