Wetenschappers staan aan het begin van een veelbelovende nieuwe fase in de strijd tegen het dodelijke olifantenherpesvirus. Vanaf deze week wordt het eerste vaccin getest op volwassen olifanten in Diergaarde Blijdorp. ZOO Planckendael is sinds de start nauw betrokken bij de zoektocht naar een levensreddend vaccin. Naast financiële steun leverde de dierentuin ook waardevolle bloedstalen die cruciaal bleken voor het wetenschappelijk onderzoek. Met deze nieuwe stap staan de onderzoekers weer dichter bij het uitroeien van de grootste doodsoorzaak bij jonge olifanten. 

In 2018 stierf olifantje Qiyo in ZOO Planckendael plots aan de gevolgen van het olifantenherpesvirus (elephant endotheliotropic herpesvirus of EEH-virus). Deze tragedie bracht het wetenschappelijk onderzoek naar de ziekte die wereldwijd slachtoffers maakt, zowel in dierentuinen als in de natuur, in een stroomversnelling. Dankzij intensieve inspanningen en financiering door ZOO Planckendael en haar bezoekers kon de dierentuin de afgelopen jaren 80.700 euro aan Universiteit Utrecht doneren. Hiermee is de dierentuin een van de grootste financierders van het onderzoeksproject in Europa. Dankzij de bloedstalen van jonge olifanten uit ZOO Planckendael konden wetenschappers de dodelijke ziekte beter begrijpen. Het bloedstaal van Qiyo, het eerste zonder antistoffen, gaf cruciale inzichten in de fatale impact van het virus.

Klaar om te testen 

Na meer dan vijf jaar onderzoek zijn wetenschappers erin geslaagd een vaccin tegen het olifantenherpesvirus te ontwikkelen. Het vaccin werkt door een eiwitcomplex, dat het virus normaal gebruikt om cellen binnen te dringen, na te bootsen. Hierdoor leert het immuunsysteem van de olifanten dit eiwit te herkennen en te bestrijden, zodat het virus geen ernstige schade meer kan aanrichten. Het vaccin zal eerst op een aantal volwassen dierentuinolifanten in Diergaarde Blijdorp getest worden. Bij positieve resultaten zullen later ook jongere dieren met weinig antilichamen worden ingeënt. Deze eerste tests markeren een veelbelovende mijlpaal in de strijd tegen het EEH-virus. Als het vaccin veilig en effectief blijkt, kan het de levens van talloze jonge olifanten redden en bijdragen aan het behoud van deze iconische diersoort. 

Over het olifantenherpesvirus

Het olifantenherpesvirus is een agressief virus dat wereldwijd jonge olifanten bedreigt. Twintig procent van alle olifanten die in dierentuinen in Europa en de Verenigde Staten worden geboren, overlijdt aan de gevolgen van deze infectie. Zo goed als alle olifanten in dierentuinen zijn drager van het virus maar ook in de natuur komen steeds vaker fatale besmettingen voor. Het virus kan lange tijd onopgemerkt blijven in het lichaam van olifanten, maar stressfactoren kunnen het activeren. Vooral jonge dieren tussen de twee en negen jaar lopen groot risico op een fatale afloop.