Als coördinator van het EEP (European Endangered Species Programme) voor de monniksgieren introduceert ZOO Planckendael voor het derde jaar jonge monniksgieren in Bulgarije. ZOO Planckendael coördineert het kweek-programma voor deze soort in Europese dierentuinen. Drie vogels, waarvan één geboren in ZOO Planckendael, krijgen de kans om de populatie in Oost-Europa nieuw leven in te blazen. Na Frankrijk en Spanje verricht ZOO Planckendael nu uniek conservatiewerk in Bulgarije. Met toekomstig wetenschappelijk onderzoek vanuit het eigen CRC (Centre for Research & Conservation) in Antwerpen, hopen we aan te tonen of de vogels binnen vier jaar hun eigen afstammelingen grootbrengen en de populatie zich herstelt in de natuur.

Dankzij de goede geboortecijfers in ZOO Planckendael en in de Europese zoos kan Planckendael dit jaar drie jonge vogels uitzetten in de natuur. Van de dertien kuikens overleefden er elf vogels en hiervan zijn er vijf dieren geboren of geadopteerd in ZOO Planckendael zelf! ZOO Planckendael bezit een eigen datingvolière voor de vrije koppelvorming van de paren en sinds 2018 ook een kweekcentrum achter de schermen. “Van zodra er voldoende vogels geboren zijn in het kweekprogramma om de kweekpopulatie in zoos in stand te houden, kunnen er jonge vogels uitgezet worden in de natuur. Dit jaar komen er drie vogels in aanmerking: één uit Mechelen en twee uit Tsjechië”, vertelt Marleen, de stamboekhouder en curator van ZOO Planckendael.

De lat ligt hoog

Monniksgieren zijn bedreigd. Vooral de start van een uitzetproject en de gieren hun eerste levensjaar is moeilijk en risicovol en kent een hoog sterftecijfer, tot wel 70%! Ze vallen ten prooi aan jakhalzen, worden vergiftigd, hebben een ongeluk of worden neergeschoten. Bovendien verkleint hun habitat jaar na jaar. Vroeger kwamen de grote gieren voor in een gebied in Europa van Spanje tot in de Balkan en Noord-Griekenland en in grote delen van Azië. Nu is de gordel gefragmenteerd en is het de bedoeling om hem met herintroducties weer mooi op te bouwen. ZOO Planckendael zette al vogels uit in Spanje en Frankrijk, en nu is het de beurt aan Bulgarije om zo de brug te maken. Het einddoel: de monniksgieren terug zien rondvliegen in hun natuurlijke verspreidingsgebied in Zuid-Europa met natuurlijke en zichzelf in standhoudende populaties.

ZOO Planckendael stuurt niet zomaar willekeurige vogels weg. Uit onderzoek blijkt dat vooral mannelijke vogels succes hebben bij herintroductie. De Planckendael-gier is dan ook een mannetje, net als de twee andere vogels. Vooraf werd een pluim afgenomen om via DNA het geslacht in het eigen CRC-labo te bepalen en werd de Planckendael-gier ook gechipt.

“Van zodra er voldoende vogels geboren zijn in het kweekprogramma om de kweekpopulatie in zoos in stand te houden, kunnen er jonge vogels uitgezet worden in de natuur. Dit jaar komen er drie vogels in aanmerking: één uit ZOO Planckendael en twee uit Tsjechië”, vertelt Marleen, de stamboekhouder en curator van ZOO Planckendael.

Nieuwe geboorteplek

De vogels die uitgezet worden, zijn drie maanden oud. Ze kunnen zelfstandig eten, maar nog niet vliegen. Pas een maand later vliegen ze uit het nest. Om te zorgen dat de dieren zich deze nieuwe locatie als geboorteplek inprenten, blijven ze eerst een maand in een grote volière wonen. Na een maand gaat de volière open en krijgen ze het vrije luchtruim. Ze dragen een satellietzender zodat ZOO Planckendael en de lokale natuurbehoudsorganisatie de vogels de eerste vier jaar kunnen tracken. We leren hier niet alleen hun vluchtgegevens en de locaties die zij verkennen, maar de veldmedewerkers kunnen hen ook helpen als ze in fysieke nood zijn. Zo zijn er al enkele monniksgieren van de dood gered, zoals een jong dier met een gebroken vleugel en een dier dat in voedselarm gebied was terecht gekomen.

Start kolonie

De eerste drie tot vier jaar zwermen de vogels uit. Daarna zijn ze geslachtrijp en keren ze weer naar hun geboorteplek om er een partner te zoeken en te nestelen. De doelstelling van het samenwerkingsproject van ZOO Planckendael en andere natuurbehoudsorganisaties is stelselmatig tot 50 monniksgieren uit te zetten in de natuur. “Ervaring leert ons dat dit aantal minimaal noodzakelijk is als basis voor de uitbouw van een kolonie en de toekomstige generaties. De teller staat nu op tien monniksgieren. In Bulgarije staan we aan de wieg van de toekomst en doen we pionierswerk. Onze expertise uit Frankrijk en Spanje komt hier goed van pas. Bovendien groeien onze onderzoeksdata aan wat ons helpt om de monniksgieren te helpen zowel in het EEP van de dierentuinen als in de natuur.”